Liste der Abkürzungen antiker Autoren und Werktitel/C

Abk. AutorAutorEdition
 Abk. WerkWerktitelDeutscher Titel
Caecil.Caecilius Statius 
 com.comoediaeKomödien
Cael. Aur.Caelius Aurelianus
 acut.celeres passionesÜber akute Krankheiten
 chron.tardae passionesÜber chronische Krankheiten
 gyn.gynaeciaÜber Gynäkologie
 med.medicinales responsionesMedizinische Fragen und Antworten
Caes.Caesar siehe auch Ps. Caes. 
 civ. (B. C.)de bello civiliÜber den Bürgerkrieg
 Gall. (B. G.)de bello GallicoÜber den gallischen Krieg
Caes. Arel.Caesarius von Arelate siehe auch Ps.-Caes. Arel. 
 brev.breviarium adversus haereticos 
 ep. ad Ruric.epistula ad Ruricium episcopumBrief an Bischof Ruricius von Limoges
 ep. ad virg.epistulae ad virgines 
 ep. de hum.epistula de humilitate ad monachos 
 grat.sententia de gratia 
 in apoc.in Iohannis apocalypsim expositio 
 reg. mon.regula monachorum 
 reg. vig.regula virginum 
 serm.sermonesPredigten
 testam.testamentum 
 trin.de mysterio sanctae trinitatis 
Caesar.Caesarius von Arelate siehe Caes. Arel. 
Call.Callimachus siehe Kall.
Calp.Calpurnius Siculus 
 ecl.eclogaeHirtengedichte
Can. apost.Canones apostoliciFunk: Didascalia et Constitutiones apostolorum (1905); Lauchert: Kanones der wichtigsten altkirchlichen Konzilien (1896)
Can. Hipp.Canones HippolytiRiedel: Die Kirchenrechtsquellen des Patriarchats Alexandrien (Leipzig 1900)
Cand.Candidus Arianus 
 gen. div.de generatione verbi divini 
 epist.epistula ad marium victorinumBrief an Marius Victorinus
 Cant. cant.Hohes Lied (Canticum canticorum) 
Capreol.Capreolus von Karthago 
 ep.epistula altera ad Vitalem ad Tonantium 
Carm. de fig.Carmen de figuris vel schematibus 
Cass. DioCassius Dio 
  Historia Romana
‘Ῥωμαϊκὴ ἱστορία (Rhomaikḗ historía)
Römische Geschichte
Cassian.Johannes Cassianus 
 conl.conlationes patrum 
 inst.de institutis coenobiorum 
Cassiod.Cassiodor siehe auch Ps.-Cassiod.PL bzw. Mommsen: MGH / Auctores Antiquissimi
Cassiod.Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus 
 an.de anima 
 anecd. Hold.anecdoton Holderi 
 art.de artibus ac disciplinae liberalium 
 chron.chronica 
 Clem. Alex. adumbr.Clementis Alexandrini adumbrationes in epistulas canonicas 
 compl. in apoc.complexiones in epistolis apostolorum et actibus apostolorum et apocalypsi 
 gramm.de orthographia et de arte grammatica 
 hist.historia ecclesiastica tripartita 
 in Ps.expositio psalmorum 
 inst.institutiones divinarum et saecularium litterarum 
 inst. 1institutiones divinarum litterarum 
 inst. 2institutiones saecularium litterarum 
 Ios. antiq.Flavii Iosephi antiquitates Iudaicae curis Cassiodori e graeco versae 
 Ios. c. Ap.Flavii Iosephi de Iudaeorum vetustate opus curis Cassiodori e graeco versum 
 or. frg.orationum reliquiae 
 ordoordo generis CassiodorumStammbaum Cassiodors
 orth.de orthographia 
 prol. bibl.prologus Cassiodori ad librorum biblicorum codicem grandiorem 
 var.variae (epistulae) 
Cat.Katene (Catena) 
Cat.Catullus siehe Catull. 
Catal. cod. astr. graec.Catalogus Codicum Astrologorum Graecorum(12 Bde., Brüssel 1898–1936)
CatoMarcus Porcius Cato der Ältere 
 agr.de agri culturaÜber den Landbau
 dict.dicta 
 dist.disticha 
 frg.fragmentaFragmente (der Reden)
 or.orationes 
 orig.originesUrsprünge Roms
Catull.Catull 
  carminaGedichte
Caverna thes.Schatzhöhle (Caverna thesaurorum) 
CDDamaskusschrift 
Cels.Aulus Cornelius Celsus siehe auch Ps.-Cels. 
  de medicina 
 artesartes 
Cels.Publius Iuventius Celsus 
 Dig.Digesta 
Cens.Censorinus siehe auch Ps.-Cens. 
  de die natali 
Cert. Hom. Hes.Certamen Homeri et Hesiodi 
ChagTalmudtraktat Chagiga 
ChalTalmudtraktat Challa 
Chalc.Calcidius 
 comm.commentarius in Platonis TimaeumKommentar zu Platons Timaios
 trans.translatio Platonis TimaeiÜbersetzung von Platons Timaios
Char. (Charis.)Flavius Sosipater Charisius 
  ars grammatica 
Chares trag.Chares Tragicus 
Chr. min.Chronica minora saec. IV, V, VI, VII.Theodor Mommsen (Berlin 1892–1898)
Chr. Pasch.Chronicon Paschale 
Chron.Chronik 
Chron 1,21., 2. Buch der Chronik 
Chron. min.Chronica minora saec. IV, V, VI, VII.Theodor Mommsen (Berlin 1892–1898)
Chrys.Johannes Chrysostomos siehe Joh. Chrys.Bernard de Montfaucon; PG
Chrysipp.Chrysippos von Soli 
Chrysol.Petrus ChrysologusPL
ChulTalmudtraktat Chullin 
CIACorpus Inscriptionum AtticarumR. Wünsch (Berlin 1873/97)
Cic.Cicero 
 ac. 1Academicorum posteriorum liber 1Über die Erkenntnislehre der Akademiker (spätere Fassung)
 ac. 2Lucullus sive Academicorum priorum liber 2Über die Erkenntnislehre der Akademiker (frühere Fassung)
 ad Brut.epistulae ad BrutumBriefwechsel mit Marcus Iunius Brutus
 Arat.Aratea 
 Arch.pro Archia poetaFür den Dichter Archias
 Att.epistulae ad AtticumBriefwechsel mit Titus Pomponius Atticus
 Balb.pro L. BalboFür Lucius Cornelius Balbus
 Brut.Brutus 
 Caecin.pro A. CaecinaFür Aulus Caecina
 Cael.pro M. CaelioFür Marcus Caelius
 carm.carminaGedichte
 Catil.in CatilinamReden gegen Catilina
 CatoCato maior de senectuteCato der Ältere über das Alter
 Cluent.pro A. CluentioFür Aulus Cluentius Habitus
 de orat.de oratoreÜber den Redner
 Deiot.pro rege DeiotaroFür König Deiotarus
 div.de divinationeÜber die Weissagung
 div. in Caec.divinatio in Q. CaeciliumVorverfahrens-Rede gegen Quintus Caecilius
 dom.de domo suaÜber sein eigenes Haus, an das Pontifikalkollegium
 facet. dict.facete dicta 
 fam.epistulae ad familiaresBriefe an seine Freunde
 fat.de fatoÜber das Schicksal
 fin.de finibus bonorum et malorumÜber das höchste Gut und das größte Übel
 Flacc.pro L. Valerio FlaccoFür Lucius Valerius Flaccus
 Font.pro M. FonteioFür Marcus Fonteius
 har. resp.de haruspicum responsoÜber das Gutachten der Opferschauer
 imp. Cn. Pomp.de imperio Cn. PompeiÜber den Oberbefehl des Gnaeus Pompeius
 inv.de inventioneÜber die Auffindung
 Lael.Laelius de amicitiaLaelius über die Freundschaft
 leg.de legibusÜber die Gesetze
 leg. agr.de lege agraria (contra Rullum)Über das Siedlergesetz (Gegen Rullus)
 Lig.pro Q. LigarioFür Quintus Ligarius
 Manil.pro lege ManiliaÜber das Gesetz des C. Manilius
 Marcell.pro M. MarcelloFür Marcus Marcellus
 Mil.pro T. Annio MiloneFür Titus Annius Milo
 Mur.pro L. MurenaFür Murena
 nat.de natura deorumVom Wesen der Götter
 off.de officiisVom rechten Handeln
 opt. gen.de optimo genere oratorumÜber die beste Art von Rednern
 orat.oratorDer Redner
 p.red.ad Quir.oratio post reditum ad QuiritesDanksagung an das Volk
 p.red.in sen.oratio post reditum in senatuDanksagung an den Senat
 parad.paradoxa StoicorumBegründung paradoxer ethische Lehrsätze aus der Schule der Stoiker
 part.partitiones oratoriaeEinteilungen der Redekunst
 Phil.in M. Antonium orationes PhilippicaePhilippische Reden
 phil. frg. (philo.)librorum philosophicorum fragmenta 
 Pis.in L. Pisonem 
 Planc.pro Cn. Plancio 
 progn.prognostica 
 prov.de provinciis consularibusÜber die konsularischen Provinzen
 Q. fr.epistulae ad Quintum fratremBriefe an seinen Bruder Quintus
 Q. Rosc.pro Q. Roscio comoedoFür den Schauspieler Quintus Roscius
 Quinct.pro P. QuinctioFür Publius Quinctius
 Rab. perd.pro C. Rabirio perduellionis reoFür den des Hochverrats angeklagten Gaius Rabirius
 Rab. Post.pro C. Rabirio PostumoFür Gaius Rabirius Postumus
 rep.de re publicaÜber den Staat
 S. Rosc.pro Sex. Roscio AmerinoFür Sextus Roscius aus Ameria
 Scaur.pro M. Aemilio ScauroFür Aemilius Scaurus
 Sest.pro P. SestioFür Publius Sestius
 Sull.pro P. SullaFür Publius Cornelius Sulla
 Tim.Timaeus 
 top.topicaBeweislehre
 Tull.pro M.TullioFür Marcus Tullius
 Tusc.Tusculanae disputationesGespräche in Tusculum
 Vatin.in P. Vatinium testem interrogatioGegen Publius Vatinius
 Verr. 1,2in Verrem actio prima, secundaErste/zweite Anklagerede gegen Verres
CIECorpus Inscriptionum Etruscarum 
CIGCorpus Inscriptionum GraecarumA. Boeckh (Berlin 1828/77)
CIHCorpus Inscriptionum Semiticarum Teil 4: Inscriptiones Himyariticas 
CIJ (CIJud)Corpus Inscriptionum JudaicarumJ. B. Frey (Città del Vaticano 1936/52)
CILCorpus Inscriptionum LatinarumBerlin 1863/1936
CIMRMCorpus Inscriptionum et Monumentorum Religionis Mithriacae 
CinnaGaius Helvius Cinna 
 carm.carminaGedichte
CIS (CISem)Corpus Inscriptionum Semiticarum(Paris 1881/1951)
Claud.Claudius Claudianus 
 3 cons. Hon.Panegyricus dictus Honorio Augusto tertium consuliPanegyrikus auf das 3. Konsulat des Honorius
 4 cons. Hon.Panegyricus dictus Honorio Augusto quartum consuliPanegyrikus auf das 4. Konsulat des Honorius
 6 cons. Hon.Panegyricus dictus Honorio Augusto sextum consuliPanegyrikus auf das 6. Konsulat des Honorius
 carm.carminum maiorum series 
 carm. min.carminum minorum series 
 epigr.epigrammata
Επιγράµµατα 
Epigramme
 epithal. Hon.epithalamium dictum Honorio Augusto et MariaeEpithalamium für Honorius und Maria, Tochter des Stilicho
 Eutrop.in EutropiumSchmähschrift auf Eutropios
 fescenn. bzw. nupt. Hon. et Mar.Fescennina in nuptias Honorii Augusti et MariaeFescenninische Verse zur Hochzeit von Honorius und Maria
 Get.bellum GeticumKrieg gegen die Geten
 Gig.Gigantomachia
Γιγαντοµαχία 
Gigantomachie
 Gild.in GildonemÜber den Krieg gegen Gildo
 Mall. Theod.Panegyricus dictus Mallio Theodoro consuliPanegyrikus auf das Konsulat des Flavius Mallius Theodorus
 rapt. Pros.de raptu ProserpinaeDer Raub der Proserpina
 Prob. Olybr.Panegyricus dictus Olybrio et Probino consulibusPanegyrikus auf das Konsulat des Olybrius und des Probinus
 Rufin.in RufinumSchmähschrift auf Rufinus
 Stil.de consulatu StilichonisÜber das Konsulat Stilichos
Claud. Don.Tiberius Claudius Donatus 
 Aen.interpretationes VergilianaeKommentar zur Aeneis
Claud. Mam.Claudianus Mamertus 
 anim.de statu animaeÜber das Wesen der Seele
CLECarmina Latina Epigraphica (2. Teil der Anthologia Latina)F. Buecheler (Leipzig 1895)
Clem.Clemens von Rom 
 1. Clem.Erster Clemensbrief
 2. Clem.Zweiter Clemensbrief
 epist.Briefe (Pseudo-clementinische Schriften) 
 hom.homiliaePredigten (bezieht sich auf 1. und 2. Clemensbrief)
Clem. Al.Clemens von Alexandria 
 exc. ex. theod.excerpta ex Theodoto
Ἐκ τῶν Θεοδότου ἐπιτοµαί (Ek tôn Theodótou epitomaí)
Auszüge aus Theodotus
 Paid.Paedagogus
Παιδαγωγός (Paidagōgós)
Der Erzieher
 protr.protrepticus ad Graecos
Προτρεπτικὸς πρὸς Ἕλληνας (Protreptikós pròs Héllēnas)
Mahnrede an die Griechen
 q.v.s.
(Sozom. plous.)
quis vive salvatur
Τίς ὁ σωζόµενος πλούσιος (Tís ho sōzómenos ploúsios)
Welcher Reiche wird gerettet werden?
 strom.stromata
Στρωµατεῖς (Strōmateîs)
Teppiche
Cloat. Ver.Cloatius Verus 
CMGCorpus Medicorum Graecorum(Berlin 1927 ff)
CMLCorpus Medicorum Latinorum(Berlin 1927 ff)
cn.Canon(es) 
CNCodex NeofitiA. Díez-Macho (Hg.): Neophyti 1. Targum Palaestinense. 5 Bde., Madrid u. Barcelona 1968–1978
Cod.Codex 
Cod. Greg.Codex Gregorianus 
Cod. Herm.Codex Hermogenianus 
Cod. Iust.Corpus Iuris Civilis, Codex Iustinianus 
Cod. Par. graec.Codex Parisinus graecusSammlung griechischer Codices der Bibliothèque nationale de France
COd. Par. lat.Codex Parisinus latinusSammlung lateinischer Codices der Bibliothèque nationale de France
Cod. Theod.Codex Theodosianus 
Codd.Codices (Plural von Codex) 
Col.Brief des Paulus an die Kolosser (Pauli epistula ad Colossenses) 
coll.Mosaicarum et Romanarum legum collatio 
Coll. Avell.Collectio AvellanaOtto Günther, CSEL 35. Wien u. a. 1895–1898
Coll. Latom.Collection Latomus 
Colum. (Col.)Lucius Iunius Moderatus Columella 
  de re rusticaÜber den Landbau
 arb.de arboribusÜber Bäume
Comm.Commodianus 
 apol.carmen apologeticum 
 instr.instructiones per litteras versuum primas 
Conc.Concilium (Konzil) 
cons.Consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti 
Cons. ad Liv.Consolatio ad Liviam 
Consent.Publius Consentius 
Const. apost.Apostolische Konstitutionen (Constitutiones apostolicae) 
Const. Sirmond.Constitutio Sirmondiana 
Cor. (Coripp.)Flavius Cresconius Corippus (frühere Schreibweise) 
Cor 11. Brief des Paulus an die Korinther (Epistula ad Corinthios I) 
Cor 22. Brief des Paulus an die Korinther (Epistula ad Corinthios II) 
Corn. Nep.Cornelius Nepos 
Cornif. rhet.Cornificius Longus (Cornificius rhetor ist eigentlich Quintus Cornificius, dem das etymologische Werk fälschlich zugeschrieben wurde) 
  de etymis deorum 
Cornut.Lucius Annaeus Cornutus 
 nat.de natura deorumÜber das Wesen der Götter
 Theol. Gr.Theologiae Graecae compendiumKompendium der griechischen Theologie
Corp. Brux. Hist. Byz.Corpus Bruxellense historiae Byzantinae(Brüssel 1935ff)
Corp. Font. Hist. Byz.Corpus Fontium Historiae Byzantinae(Washington, DC 1967ff)
Corp. Gloss. Lat.Corpus glossariorum latinorumGustav Löwe, Georg Goetz (Leipzig 1876ff)
Corp. Herm.Corpus HermeticumArthur Darby Nock, André-Jean Festugière (Paris 1954/60)
Corp. Hippiatr. Gr.Corpus Hippiatricorum GraecorumEugen Oder, Karl Hoppe (Stuttgart 1924/27)
Corp. Pap. Jud.Corpus Papyrorum Judaicorum (siehe CPJ) 
Corp. Scr. Hist. Byz.Corpus Scriptorum Historiae ByzantinaeBarthold Georg Niebuhr (Bonn 1828/97)
CPGCorpus paroemiographorum GraecorumErnst von Leutsch, Friedrich Wilhelm Schneidewin (Göttingen 1839–1851, Neudruck 1958, Suppl. 1961)
CPJCorpus Papyrorum JudaicorumV. A. Tscherikover, Alexander Fuks (Cambridge, Mass. 1957/64)
CPLCorpus poetarum LatinorumJ. P. Postgate (London 1894–1905)
Cpol.aus/von Konstantinopel (Constantinopolitanus) 
CSCOCorpus scriptorum Christianorum orientalium(Louvain 1903ff)
CSECorpus Speculorum Etruscorum(Rom 1981ff)
CSELCorpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum(Wien 1867 ff)
CSHBCorpus Scriptorum Historiae Byzantinae(Bonn 1828–1897)
CSIRCorpus Signorum Imperii Romani(1973ff)
CTCodex Tchacos 
Curios. urb.Curiosum urbis Romae regionum XIV cum breviariis suis 
Curt.Curtius Rufus 
  historiae Alexandri MagniGeschichte Alexanders des Großen
CVACorpus Vasorum Antiquorum 
Cypr.Cyprian von Karthago 
 aleat.de aleatoribusÜber das Würfelspiel
 adv. Iud.adversus IudaeosGegen die Juden
 cena Cypr.cena CyprianiGastmahl des Cyprian
 Demetr.ad DemetrianumAn Demetrius
 Domin. orat.de dominica orationeÜber das Vaterunser
 Donat.ad DonatumAn Donatus
 eleem.de opere et eleemosynisÜber Werke (der Barmherzigkeit) und Almosen
 epist.epistulaeBriefe
 exhort. paen.exhortatio de paenientiaMahnung zur Buße
 Fort.ad Fortunatum de exhortatione martyriiAn Fortunatus über das Martyrium
 hab. virg.de habitu virginumÜber die Kleidung der Jungfrauen
 idol.quod idola dii non sint 
 Iud. incred.ad Vigilium de Iudaica incredulitateAn Vigilius, über den Unglauben der Juden
 laps.de lapsisÜber die Gefallenen
 laud. mart.de laude martyriiÜber den Ruhm des Martyriums
 mont.de montibus Sina et SionÜber die Berge Sinai und Zion
 mort.de mortalitateÜber die Sterblichkeit
 Novat.ad NovatianumAn Novatianus
 pasch.de Pascha computusÜber die Berechnung des Osterfestes
 patient.de bono patientiaÜber den Nutzen der Geduld
 rebapt.de rebaptismateÜber die Wiederholung der Taufe
 testim.ad Quirinum, testimoniorum libri tresAn Quirinus, drei Bücher Schriftbeweise
 unit. eccl.de ecclesiae catholicae unitateÜber die Einheit der katholischen Kirche
 zel.de zelo et livoreÜber Eifersucht und Neid
Cyranid.KyranidenMely-Ruelle: Les lapidaires de l'antiquité 2 (Paris 1898)
Legende zu den Farben der Autoreneinträge
AutorAutorenabkürzung
SWSammelwerkSammlung oder Sammelwerk (sowohl moderne als auch antike)
ANAnonymSchrift eines einzelnen, unbekannten Autors
BSBiblische SchriftSchrift des AT oder NT (auch Apokryphen)
RSRabbinische SchriftMischna, Talmud und sonstige hebräische, nichtbiblische Schrift
XSonstigesAbkürzung von Lexikon, Schriftreihe etc.; allgemeine Abkürzung