Afaçá

Afaçá
Die Pinto-Correia-Schule von Quelicai
Daten
Fläche16,85 km²[1]
Einwohnerzahl1.380 (2022)[2]
Chefe de SucoJoaquim Fernandes Ximenes
(Wahl 2016)
AldeiasEinwohner (2015)[1]
Boralai233
Uligata732
Vecubuti239
Der Suco Afaçá
Afaçá (Osttimor)
Afaçá
Koordinaten: 8° 33′ S, 126° 36′ O

Afaçá (Afaca, Afasa) ist ein osttimoresischer Suco im Verwaltungsamt Quelicai (Gemeinde Baucau).

Geographie

Afaçá
OrtePosition[3]Höhe
Afaçá8° 32′ 44″ S, 126° 36′ 4″ O459 m
Boralai8° 33′ 6″ S, 126° 36′ 6″ O553 m
Loi Rae8° 33′ 47″ S, 126° 36′ 46″ O941 m
Muturo8° 33′ 48″ S, 126° 36′ 54″ O941 m
Quelicai8° 32′ 42″ S, 126° 35′ 50″ O459 m
Vecubuti8° 32′ 35″ S, 126° 35′ 55″ O459 m

Der Suco liegt im Nordosten des Verwaltungsamts Quelicai. Östlich liegt der Suco Namanei und südlich und westlich der Suco Guruça. Die Westgrenze bildet der Fluss Uaimuhi. Im Norden grenzt Afaçá an das Verwaltungsamt Laga mit seinem Suco Tequinaumata.[4] Afaçá hat eine Fläche von 16,85 km²[1] und teilt sich in die drei Aldeias Boralai, Uligata und Vecubuti.[5] Der Suco ist nur schlecht an die Außenwelt angeschlossen. Für die Parlamentswahlen in Osttimor 2007 mussten die Wahlurnen per Hubschrauber zum Wahllokal gebracht und abgeholt werden.[6]

Der Ort Afaçá liegt im Südwesten des Sucos, auf einer Meereshöhe von 459 m. Er bildet mit den Orten Boralai (Barolai), Quelicai und Vecubuti (Uecobuti) ein zusammenhängendes Siedlungszentrum. Hier befindet sich die Grundschule des Sucos, die Escola Primaria Catolica Afaçá[6] und eine medizinische Station.[7] Im Süden liegen die Dörfer Loi Rae (Loirae) und Muturo.

Am 1. Januar 2024 soll das neue Verwaltungsamt Quelicai Antigo geschaffen werden. Der erste Stein des Sitzes des Verwaltungsamtes wurde am 15. Juni 2023 in Afaçá gelegt.[8]

Einwohner

Mädchen in Afaçá

In Afaçá leben 1.380 Einwohner (2022), davon sind 692 Männer und 688 Frauen. Im Suco gibt es 247 Haushalte.[2] Etwa 95 % der Einwohner geben Makasae als ihre Muttersprache an. Etwa 5 % sprechen Tetum Prasa.[9]

Geschichte

In Afaçá

In den 1930er Jahren wurde in Afaçá von Distriktsverwalter Armando Eduardo Pinto Correia ein Schulgebäude errichtet.[10] Die Fassade der Escola do Reino no Kelikai stehen noch hete.[11]

1977 flohen die Einwohner von Afaçá vor den indonesischen Invasoren zum Matebian. Dort siedelten sie sich in einer Widerstandsbasis (base de apoio) an. Im Oktober 1978 begannen die indonesischen Angriffe auf die Basis. Am 22. November wurde die FALINTIL von den Invasoren überrannt. Noch heute kann man Höhlen besichtigen, die den Widerstandskämpfern als Unterschlupf dienten.[12]

Zwischen 1979 und 1981 wurden Einwohner der Orte Afaçá und Quelicai nach Mulia (Verwaltungsamt Laga) zwangsumgesiedelt.[12]

Politik

Bei den Wahlen von 2004/2005 wurde Duarte Ximenes zum Chefe de Suco gewählt.[13] Bei den Wahlen 2009 gewann Joaquim Fernandes Ximenes[14] und wurde 2016 in seinem Amt bestätigt.[15]

Weblinks

Commons: Afaçá – Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

Einzelnachweise

  1. a b c Direcção-Geral de Estatística: Ergebnisse der Volkszählung von 2015 (Memento desOriginals vom 23. September 2019 im Internet Archive)  Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/www.statistics.gov.tl, abgerufen am 23. November 2016.
  2. a b Institutu Nasionál Estatístika Timor-Leste: Final Main Report Census 2022, abgerufen am 18. Mai 2022.
  3. Atlanten der zwölf Gemeinden und der Sonderverwaltungsregion Osttimors, Stand 2019 (Direcção-Geral de Estatística DGE).
  4. Timor-Leste GIS-Portal (Memento vom 30. Juni 2007 im Internet Archive)
  5. Jornal da Républica mit dem Diploma Ministerial n.° 199/09 (Memento vom 3. Februar 2010 im Internet Archive) (portugiesisch; PDF; 323 kB)
  6. a b Liste der Wahllokale zu den Parlamentswahlen in Osttimor 2007 (PDF-Datei; 118 kB)
  7. UNMIT: Timor-Leste District Atlas version02, August 2008 (Memento vom 3. Dezember 2011 im Internet Archive) (PDF; 499 kB)
  8. Ministério da Administração Estatal, República Democrática de Timor-Leste: VISE-MINISTRU ADMINISTRASAUN ESTATAL HALA'O LANSAMENTU FATUK DA'HULUK BA POSTU ADMINISTRATIVU FOUN "P.A QUELECAI ANTIGU" MUNISIPIU BAUCAU, 18. Juni 2023, abgerufen am 19. Juni 2023.
  9. Ergebnisse des Zensus 2010 für den Suco Afaçá (tetum; PDF; 8,6 MB)
  10. Heritage of Portuguese Influence Portal: The Pinto Correia Schools, 9. August 2012, abgerufen am 21. August 2015.
  11. Bild auf Facebook, abgerufen am 17. Juli 2016.
  12. a b „Chapter 7.3 Forced Displacement and Famine“ (Memento vom 28. November 2015 im Internet Archive) (PDF; 1,3 MB) aus dem „Chega!“-Report der CAVR (englisch)
  13. Secretariado Técnico de Administração Eleitoral STAE: Eleições para Liderança Comunitária 2004/2005 - Resultados (Memento vom 4. August 2010 im Internet Archive)
  14. Secretariado Técnico de Administração Eleitoral STAE: Eleições para Liderança Comunitária 2009 - Resultados (Memento vom 4. August 2010 im Internet Archive)
  15. Jornal da República: Lista Naran Xefe Suku Eleito 2016, 2. Dezember 2016@1@2Vorlage:Toter Link/www.mj.gov.tl (Seite nicht mehr abrufbar, festgestellt im Februar 2023. Suche in Webarchiven)  Info: Der Link wurde automatisch als defekt markiert. Bitte prüfe den Link gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis., abgerufen am 17. Juni 2020.

f1 Karte mit allen Koordinaten: OSM | WikiMap

Auf dieser Seite verwendete Medien

2020-10-23 Escola do Reino no Kelikai.jpg
Escola do Reino no Kelikai, Afaçá
2022-10-17 Afaçá 1.jpg
Quelecai Naga Lolo no Naga Kokoroe, S.E Ministro MAE Dialógu ho População suku 5 iha suku Afaca kona-ba Devizaun Administrativa Teritórial.
..

Afaca, 27 de Outubro de 2022, Ministro Administração Estatal, Dr. Miguel Pereira de Carvalho, Akompaña husi Diretor Geral de Desenvolvimento Rural, Sr.Rosito, Asesora Principal MAE, Sra. Cipriana no Asesor Sr. Leovolgildo, Presidente Autoridade Município Baucau Sr. Olívio Freitas, Autoridade lokal, Komunitária no Komunidade Afaca nebe halibur malu ho Suku 5 iha Quelecai zona V Realiza diálogu devizaun administrativa teritórial bazeia ba convite nebe hato'o husi Xefe suku ni komunidade. S.E Ministro MAE, Dr. Miguel Pereira de Carvalho iha diálogu hateten, Hau mai Bazeia ba Konvite nebe Xefe suku nain 5 husi Quelecai Zona VI ba reuniaun ho hau iha Ministério. Sira apresenta Vontade ita boot sira população sira nian katak ami hakarak sai Postu Administrativo ida iha Baucau laran. Tan mak ohin hau mai para atu rona opinião husi populasaun sira hothotu sira nian Hanoin no Hakarak rona barak para nune'e hau Hakarak rona resposta tolu ba pergunte #Primeiro: mak ita sira populasaun ohin hene'e hothotu hakarak ga Lae?

  1. Segundo: Atu sai Posto karik centro hodi instala idifisiu públiku tanto edifício posto no fasilidade sira seluk mak iha nebe?
  2. Terceiro: Se sai Postu Administrativo karik naran tau saida! no tanba sa?

Resposta husi perguntas tolu né mak hau hakarak lori fila. Tan nee hau husu população hothotu tenke ativu no koalia ohin iha hene'e.

Objetivu husi Polítika devizaun administrativa Teritórial mak atu halo balansu no habesik Dezenvolvimentu ba komunidade população sira nebe ladauk senti dezenvolvimentu too iha sira. Porque ho Devizaun nebe diak Investimento financeiro públiku nebe aloka ba desenvolvimento bele equitativu.  

Komunidade zona V Quelecai husi suku Afaca, Namanei, Gurusa, Abafala no Tequenumata antusiasmu simu S.E Ministro MAE ho kontente no alergia. Sira expresa hanoin Prejensa S.E Ministro Dr. Miguel Pereira de Carvalho Hanesan Naroman ida ba povo Quelecai. Iha Dialógu Xefe Suku nain 5 nu'udar proponente re-afirma e aberta ho nian populasaun sira katak mantein proposta nebe Vontade mai husi nian komunidade rasik. Intelectual Quelecai oan, Senhor Inácio Moreira mos hatoo apresiasaun ba Ministro MAE no VIII Governo tomak tanba prosesu loke postu no município difisil tebes mas iha mandatu Governo nee bele realiza, Hau hiit Sapeo tanba mandatu Governo nee bele hafasil no ne'e hatudu duni katak iha Governo né mak Municipio Ataúro, Postu Hatolia B no Lore Konsege sai Postu Administrativo iha Mandatu Governo né. Veterano Alin Laek, nu'udar Quelecai Oan, Apresia tebes ho Ministro MAE tanba bele hatudu rezultado no Vontade nebe diak. Tan ne'e Alin laek husu, ohin Ministro mai rona ita Quelecai oan nian opinião ne'e hatene ita fo kilat no bala musan, para Ministro fila ba Dili karik lori ba luta iha PN no Governo pará ita Quelecai nian mehi hodi ativa posto antigu né Realiza duni. Polítika VIII Governo Konstitusional nian Ema mak sai Centro ba desenvolvimento tanba né mak ita Hakarak halo desenvolvimento ida nebe Impaktu direta ba população sira hanesan halo uma Dignu ka naran bolu UKL mas agora naran Uma Naroman ba Povo. Tan nee hanesan Ministro Administração Estatal too ona henee e Hau mak sei lori ba Konsellu Ministro.

  1. Remata

Média Gabinete DGDR

Ministério da Administração Estatal
Afaçá suco.png
Landkarte des Sucos Afaçá
2022-10-17 Afaçá 2.jpg
Quelecai Naga Lolo no Naga Kokoroe, S.E Ministro MAE Dialógu ho População suku 5 iha suku Afaca kona-ba Devizaun Administrativa Teritórial.
..

Afaca, 27 de Outubro de 2022, Ministro Administração Estatal, Dr. Miguel Pereira de Carvalho, Akompaña husi Diretor Geral de Desenvolvimento Rural, Sr.Rosito, Asesora Principal MAE, Sra. Cipriana no Asesor Sr. Leovolgildo, Presidente Autoridade Município Baucau Sr. Olívio Freitas, Autoridade lokal, Komunitária no Komunidade Afaca nebe halibur malu ho Suku 5 iha Quelecai zona V Realiza diálogu devizaun administrativa teritórial bazeia ba convite nebe hato'o husi Xefe suku ni komunidade. S.E Ministro MAE, Dr. Miguel Pereira de Carvalho iha diálogu hateten, Hau mai Bazeia ba Konvite nebe Xefe suku nain 5 husi Quelecai Zona VI ba reuniaun ho hau iha Ministério. Sira apresenta Vontade ita boot sira população sira nian katak ami hakarak sai Postu Administrativo ida iha Baucau laran. Tan mak ohin hau mai para atu rona opinião husi populasaun sira hothotu sira nian Hanoin no Hakarak rona barak para nune'e hau Hakarak rona resposta tolu ba pergunte #Primeiro: mak ita sira populasaun ohin hene'e hothotu hakarak ga Lae?

  1. Segundo: Atu sai Posto karik centro hodi instala idifisiu públiku tanto edifício posto no fasilidade sira seluk mak iha nebe?
  2. Terceiro: Se sai Postu Administrativo karik naran tau saida! no tanba sa?

Resposta husi perguntas tolu né mak hau hakarak lori fila. Tan nee hau husu população hothotu tenke ativu no koalia ohin iha hene'e.

Objetivu husi Polítika devizaun administrativa Teritórial mak atu halo balansu no habesik Dezenvolvimentu ba komunidade população sira nebe ladauk senti dezenvolvimentu too iha sira. Porque ho Devizaun nebe diak Investimento financeiro públiku nebe aloka ba desenvolvimento bele equitativu.  

Komunidade zona V Quelecai husi suku Afaca, Namanei, Gurusa, Abafala no Tequenumata antusiasmu simu S.E Ministro MAE ho kontente no alergia. Sira expresa hanoin Prejensa S.E Ministro Dr. Miguel Pereira de Carvalho Hanesan Naroman ida ba povo Quelecai. Iha Dialógu Xefe Suku nain 5 nu'udar proponente re-afirma e aberta ho nian populasaun sira katak mantein proposta nebe Vontade mai husi nian komunidade rasik. Intelectual Quelecai oan, Senhor Inácio Moreira mos hatoo apresiasaun ba Ministro MAE no VIII Governo tomak tanba prosesu loke postu no município difisil tebes mas iha mandatu Governo nee bele realiza, Hau hiit Sapeo tanba mandatu Governo nee bele hafasil no ne'e hatudu duni katak iha Governo né mak Municipio Ataúro, Postu Hatolia B no Lore Konsege sai Postu Administrativo iha Mandatu Governo né. Veterano Alin Laek, nu'udar Quelecai Oan, Apresia tebes ho Ministro MAE tanba bele hatudu rezultado no Vontade nebe diak. Tan ne'e Alin laek husu, ohin Ministro mai rona ita Quelecai oan nian opinião ne'e hatene ita fo kilat no bala musan, para Ministro fila ba Dili karik lori ba luta iha PN no Governo pará ita Quelecai nian mehi hodi ativa posto antigu né Realiza duni. Polítika VIII Governo Konstitusional nian Ema mak sai Centro ba desenvolvimento tanba né mak ita Hakarak halo desenvolvimento ida nebe Impaktu direta ba população sira hanesan halo uma Dignu ka naran bolu UKL mas agora naran Uma Naroman ba Povo. Tan nee hanesan Ministro Administração Estatal too ona henee e Hau mak sei lori ba Konsellu Ministro.

  1. Remata

Média Gabinete DGDR

Ministério da Administração Estatal