Kapverdisches Kreol

kapverdisches Kreol

Gesprochen in

Kapverden
Linguistische
Klassifikation

Kreolsprachen

Portugiesischbasierte
  • kapverdisches Kreol
Sprachcodes
ISO 639-1

ISO 639-2

cpp (andere Portugiesisch-basierte Kreolsprachen)

ISO 639-3

kea

Das kapverdische Kreol (mitunter auch Kabuverdianu; port.: Crioulo cabo-verdiano) ist eine Kreolsprache auf portugiesischer Grundlage. Es zeigt von Insel zu Insel sehr deutliche Unterschiede und lässt sich, der Geographie folgend, in zwei Gruppen aufteilen:

  1. Sotavento-Kreolisch oder Badiu-Kreolisch genannt : Wird auf der Insel Santiago gesprochen. Das Kreolisch von Santiago und die Sprecher dieses Dialekts werden als Badiu (oder Badio) bezeichnet.
  2. Barlavento-Kreol: gesprochen auf São Vicente (genannt auch Criol de Soncente), São Nicolau, Sal, Boa Vista, Fogo, Maio, Brava und Santo Antão

Für Kreoldialekte außerhalb Santiagos und deren Sprecher hat sich der Begriff Sampadjudu eingebürgert.

Kreol von São Vicente

Hier einige Beispiele zum kapverdischen Kreol von der Insel São Vicente. Die portugiesische Vorlage und wie man den Satz in Portugal sagen würde sind in Klammern dahinter angegeben.

Gegenwart und Vergangenheit

  • M’ tâ lê. („Mim estar ler“ / Eu leio.) Ich lese. (Die Gegenwart wird mit dem Hilfsverb ' ta ' (port. 'estar') eingeleitet.)
  • Nô tâ bá’ pâ már. („Nós estar vai para mar“ / Nós vamos para o mar.) Wir gehen ans Meer.
  • M’ screvê úm lívr’. („Mim escrever um livro“ / Eu escrevi um livro.) Ich habe ein Buch geschrieben. (Die meisten Verben sind in ihrer Grundform in der Vergangenheit.)

Imperativ

  • Bá’ pâ cása! (Vai para casa!) Geh nach Hause! (Aussprache casa: [ka:se])
  • Pô impê! („Pôr em pé“ / Põe-te em pé!) Stell dich aufrecht!
  • Pará! (Para!) Hör auf!
  • D’xá-m’ quêt’! („Deixar mim quieto“ / Deixa-me quieto!) Lass mich in Ruhe!
  • D’xá-m’ s’segód’! („Deixar mim sossegado“ / Deixa-me sossegado!) Lass mich in Ruhe!

Fragen

  • Bô crê bibê úm côsa? („Vós querer beber um coisa“ / Tu queres beber alguma coisa?) Willst du etwas trinken? (Aussprache cosa: [koh'se])
  • M’ podê j’dó-b’? („Mim poder ajudar vós“ / Posso ajudar-te?) Kann ich dir helfen? (Verb: j'dá)
  • Bô pintá únha? („Vós pintar unha“ / Tu pintaste as unhas?) Hast du die Nägel lackiert (angemalt)?

Verb „Sein“

  • M’ tâ cansód’. („Mim está cansado“ / Eu estou cansado.) Ich bin müde.
  • Bô tâ c’ fôm’? („Vós estar com fome“ / Tu estás com fome?.) Bist du hungrig? (Aussprache tâ c': [tökk])
  • Êss’ ê barót’. („Esse é barato“ / Isto é barato.) Dies ist billig.

Verschiedene Beispiele

  • Cordá-’l d’vagarím. („Acordar ele devagarinho“ / Acorda-o devagarinho.) Weck ihn langsam auf.
  • Nô levá êss’-li. („Nós levar esse ali“ / Levemos este.) Wir nehmen dieses hier.
  • M’ squ’cê-’l. („Mim esquecer ele“ / Eu esqueci-o.) Ich habe es vergessen. (Aussprache: [M schkssel])

Unterschiede zwischen den verschiedenen Kreols

  • Sotavento-Kreols: Santiago (ST), Maio, Fogo (FO) und Brava
  • Barlavento-Kreols: São Vicente (SV), São Nicolau (SN), Sal, Boa Vista und Santo Antão (SA)
STSVSNSAFODeutsch
Ês flâ-m’.
[es flɐ̃]
Ês dzê-m’.
[eʒ dzem]
Ês fló-m’.
[es flɔm]
Ês dzê-m’.
[eʒ dzem]
Ês frâ-m’.
[es fɾɐ̃]
Sie sagten mir.
Bú câ ê bunítu.
[bu kɐ e buˈnitu]
Bô câ ê b’nít’.
[bo kɐ e bnit]
Bô câ ê b’nít’.
[bo kɐ e bnit]
Bô n’ ê b’nít’.
[bo ne bnit]
Bú câ ê bunítu.
[bu kɐ e buˈnitu]
Du bist nicht schön.

[kɐ]

[kɐ]

[kɐ]
n’
[n]

[kɐ]
nicht
M’ câ sâbi.
[ŋ kɐ ˈsɐbi]
M’ câ sabê.
[m kɐ sɐˈbe]
M’ câ sabê.
[m kɐ sɐˈbe]
Mí n’ séb’.
[mi n sɛb]
M’ câ sabê.
[ŋ kɐ sɒˈbe]
Ich weiß nicht.
’Módi qu’ ê bú nómi?
[ˈmɔdi ke bu ˈnɔmi]
Qu’ manêra qu’ ê bô nôm’?
[k mɐˈneɾɐ ke bo nom]
Qu’ manêra qu’ ê bô nôm’?
[k mɐˈneɾɐ ke bo nom]
Qu’ menêra qu’ ê bô nôm’?
[k meˈneɾɐ ke bo nom]
Cumó’ qu’ ê bú nômi?
[kuˈmɔ ke bu ˈnomi]
Wie ist dein Name?
Bú pôdi djudâ-m’?
[bu ˈpodi ʤuˈdɐ̃]
Bô podê j’dá-m’?
[bo poˈde ʒdam]
Bô podê j’dó-m’?
[bo poˈde ʒdɔm]
Bô podê j’dé-m’?
[bo poˈde ʒdɛm]
Bú podê djudâ-m’?
[bu poˈde ʤuˈdɐ̃]
Kannst du mir helfen?
Spía li!
[spˈiɐ li]
Spiá li!
[ʃpiˈa li]
Spiâ li!
[spiˈɐ li]
Spiá li!
[ʃpiˈa li]
Spiâ lí!
[spiˈɐ li]
Schau hier!
M’ cánta.
[ŋ ˈkãtɐ]
M’ cantá.
[m kɐ̃ˈta]
M’ cantâ.
[m kɐ̃ˈtɐ]
M’ cantá.
[m kãˈta]
M’ cantâ.
[ŋ kɒ̃ˈtɐ]
Ich habe gesungen.
M’ tâ cánta.
[n tɐ ˈkãtɐ]
M’ tâ cantá.
[m tɐ kɐ̃ˈta]
M’ tâ cantâ.
[m tɐ kɐ̃ˈtɐ]
M’ tâ cantá.
[m tɐ kãˈta]
M’ tâ cantâ.
[n tɐ kɒ̃ˈtɐ]
Ich singe
M’ sâ tâ cánta.
[ƞ sɐ ta ˈkãtɐ]
M’ tí tâ cantá.
[m ti tɐ kɐ̃ˈta]
M’ tâ tâ cantâ.
[m tɐ tɐ kɐ̃ˈtɐ]
M’ tí tâ cantá.
[m ti tɐ kãˈta]
M’ stâ cantâ.
[ƞ sta kɒ̃ˈtɐ]
Ich singe (in diesen Moment)
mudjêr
[muˈʤeɾ]
m’djêr
[mʤeɾ]
m’djêr
[mʤeɾ]
m’liêr
[mljeɾ]
mudjê’
[muˈʤe]
Frau
pamódi quí?
[pɐˈmɔdi ki]
mód’quê qu’?
[mɔdˈke k]
mód’quê qu’?
[mɔdˈke k]
mód’quê qu’?
[mɔdˈke k]
pamodê quí?
[pɒmɔˈde ki]
warum?
scrêbi
[ˈskɾebi]
screvê
[ʃkɾeˈve]
screbê
[skɾeˈbe]
screvê
[ʃkɾeˈve]
screbê
[skɾeˈbe]
schreiben
góssi
[ˈɡɔsi]
grinhassím
[ɡɾiɲɐˈsĩ]
grinhassím
[ɡɾiɲɐˈsĩ]
grinhessím
[ɡɾiɲeˈsĩ]
gossím
[ɡɔˈsĩ]
jetzt
pôrcu
[ˈpoɾku]
tchúc’
[ʧuk]
pôrcu
[ˈpoɾku]
tchúc’
[ʧuk]
pôrcu
[ˈpoɾku]
Schwein
cônxi
[ˈkõʃi]
conxê
[kõˈʃe]
conxê
[kõˈʃe]
conxê
[kõˈʃe]
conxê
[kõˈʃe]
kennen
dêxa
[ˈdeʃɐ]
d’xá
[ʧa]
d’xâ
[ʧɐ]
d’xá
[ʧa]
Dixâ
[diˈʃɐ]
lassen
Dexâ-m’ quétu!
[deˈʃɐ̃ ˈkɛtu]
D’xá-m’ quêt’!
[ʧam ket]
D’xó-m’ quêt’!
[ʧɔm ket]
D’xé-m’ quêt’!
[ʧɛm ket]
Dixâ-m’ quétu!
[diˈʃɐ̃ ˈkɛtu]
Lass mich ruhig!
dóxi
[ˈdɔʃi]
dôç’
[dos]
dôç’
[dos]
dôç’
[dos]
dôci
[ˈdosi]
süß
ôbi
[ˈobi]
uví
[uˈvi]
uví
[uˈvi]
uví
[uˈvi]
obí
[oˈbi]
hören
bôta
[ˈbotɐ]
b’tá
[pta]
b’tâ
[ptɐ]
b’tá
[pta]
botâ
[boˈtɐ]
werfen, legen
xúju / xúxu
[ˈʃuʒu] / [ˈʃuʃu]
xúj’
[ʃuʒ]
xúj’
[ʃuʒ]
xúj’
[ʃuʒ]
xúju
[ˈʃuʒu]
schmutzig
flâ
[flɐ]
dze
[dze]
flâ
[flɐ]
dze
[dze]
frâ
[fɾɐ]
sagen
cúlpa
[ˈkulpɐ]
cúlpa
[ˈkulpɐ]
cúlpa
[ˈkulpɐ]
cúlpa
[ˈkulpɐ]
cúrpa
[ˈkuɾpɐ]
Schuld
bú amígu
[bu ɐˈmigu]
bô amíg’
[bo ɐˈmiɡ]
bô amígu
[bo ɐˈmiɡu]
bô emíg’
[bo eˈmiɡ]
bú amígu
[bu ɒˈmigu]
dein Freund
bíra
[ˈbiɾɐ]
v’rá
[vɾa]
b’râ
[bɾɐ]
v’rá
[vɾa]
birâ
[biˈɾɐ]
sich drehen
sucúru
[suˈkuru]
scúr’
[ʃkur]
scúr’
[skur]
scúr’
[ʃkur]
scúru
[ˈskuru]
dunkel
Alê-m’ li!
[ɐˈlẽ li]
Olí-m’ li!
[oˈlim li]
Alí-m’ li!
[ɐˈlim li]
Olí-m’ li!
[oˈlim li]
Alí-m’ li!
[ɐˈlĩ li]
Hier bin ich!

Literatur

  • A Parábola do Filho Pródigo no crioulo de Santiago, do Fogo, da Brava, de Santo Antão, de S. Nicolau e da Boavista: O crioulo de Cabo Verde (Joaquim Vieira Botelho da Costa & Custódio José Duarte - 1886)
  • A Grammar of Santiago Creole (Cape Verde) = Gramática do Crioulo da Ilha de Santiago (Cabo Verde) (Jürgen Lang: Erlangen 2012 [1])
  • A variação geográfica do crioulo caboverdiano (Jürgen Lang, Raimundo Tavares Lopes, Ana Karina Tavares Moreira, Maria do Céu dos Santos Baptista : Erlangen 2014 [2])
  • Textos Crioulos Cabo-Verdianos - Sergio Frusoni (In 'Miscelânea luso-africana' 1975, herausgegeben von Marius F. Valkhoff)
  • Renascença de uma civilização no Atlântico médio (Romano Luís, 1967: Sammlung von Poemen und Kurzgeschichten im Kreol von Santo Antão mit portugiesischer Übersetzung)
  • O dialecto crioulo de Cabo Verde (Silva, Baltasar Lopes da - 1957)
  • Os dialectos romanicos ou neo-latinos na Africa, Asia e America (F. Adolpho Coelho – 1880; Kapitel 1: Crioulo da Ilha de Santiago)
  • Les langues des autres dans la créolisation : théorie et exemplification par le créole d'empreinte wolof à l'île Santiago du Cap Vert (Jürgen Lang; Tübingen: Narr, 2009)
  • Le créole du Cap-Vert. Etude grammaticale descriptive et contrastive (Veiga Manuel - 2000; Beispiele im Kreol von São Vicente und Santiago)
  • O crioulo de Cabo Verde: Introdução à gramática (Manuel Veiga – 1995 : Kreol von Santiago und São Vicente)
  • O crioulo da ilha de S. Nicolau de Cabo Verde (Eduardo Augusto Cardoso, 1989)
  • Mam Bia tita contá estória na criol (Ivone Aida, Mindelo 2009)
  • Kabuverdianu: Elementaria seiner TMA-Morphosyntax im lusokreolischen Vergleich (Thiele, Petra. Kabuverdianu: 1991)
  • The syntax of Cape Verdean Creole. The Sotavento Varieties (Baptista, Marlyse, 2002)
  • Bilinguismo ou Diglossia (Duarte, Dulce Almada - 1998)
  • Os Lusíadas (estâncias 8 e 9 do Canto V) im Kreol von Santo Antão, A. da Costa Teixeira - 1898
  • O crioulo de Cabo Verde. Breves estudos sobre o crioulo das ilhas de Cabo Verde (Joaquim Vieira Botelho da Costa & Custódio José Duarte – 1886)
  • O crioulo de Cabo Verde - surto e expansão (Carreira, Antonio - 1982)
  • A linguistic approach to the Capeverdean language (Macedo, Donaldo Pereira - 1979)
  • Dictionnaire Cap-Verdien/français (Nicolas Quint, 2000: Créole von Santiago)
  • Left-dislocation and topicalization in capeverdean creole. (Braga, Maria Luiza: Ph.D. Dissertation, University of Pennsylvania - 1982; Kreol von São Vicente)
  • O princípio da parcimónia em crioulo de Cabo Verde (PEREIRA, Dulce -1992: In 'Actas do II. Colóquio sobre Crioulos de base lexical portuguesa', Seite 141–151)
  • Negrume/Lzimparin (Romano Luís - 1973: Kurzgeschichten im Kreol von Santo Antão mit portugiesischer Übersetzung)
  • Grammaire de la langue cap-verdienne: Étude descriptive et compréhensive du créole afro-portugais des Iles du Cap-Vert (Nicolas Quint, 2000)
  • Folk-Lore from the Cape Verde Islands (Parsons, Elsie Clews - 1923: Kapverdianische Fabeln und Geschichten; Buch1 : in Englisch, Buch 2 : im Kreol von Fogo)
  • Variation and change in the verbal system of Capeverdean crioulo (Silva, Izione Santos -1985: Analyse der kapverdianischen Phonetik)
  • A Poética de Sérgio Frusoni - Uma Leitura Antropológica (Mesquitela Lima: Lisboa - 1992: Poeme im Kreol von São Vicente mit portugiesischer Übersetzung)
  • O dialecto crioulo-Léxico do dialecto crioulo do Arquipélago de Cabo Verde (Fernandes, Armando Napoleão Rodrigues -1969)
  • Dialectos crioulos-portugueses. Apontamentos para a gramática do crioulo que se fala na ilha de Santiago de Cabo Verde (A. de Paula Brito - 1887)
  • Dicionário do Crioulo da Ilha de Santiago, Wörterbuch des Kreols von Santiago (Jürgen Lang: Tübingen 2002)
  • Dicionário Prático Português Caboverdiano - Variante de Santiago (M. Mendes, N. Quint, F. Ragageles, A. Semedo: 2002)
  • Crioulo de Cabo Verde - Situação Linguística da Zona do Barlovento (Carlos Alverto Delgado, 2008)
  • 100 Poemas - Gritarei, Berrarei, Matarei - Não ou para pasárgada, 1973 -Gedichte in Portugiesisch und im Kreol von São Vicente
  • Cabo Verde. Contribuição para o estudo do dialecto falado no seu arquipélago (Dulce Almada Duarte, 1961)
  • O Caboverdiano em 45 Lições (Manuel Veiga, 2002: Crioulo de Santiago e de São Vicente)
  • Le Cap-Verdien: Origines et devenir d'une langue métisse (Nicolas Quint, 2000)
  • Vangêle contód d'nôs móda (Sergio Frusoni - 1979; Neues Testament im Kreol von São Vicente)
  • The Creole dialect of the island of Brava (Meintel, Deirdre - 1975) in Miscelânea luso-africana coord. Marius F. Valkhoff
  • Parlons capverdien : Langue et culture (Nicolas Quint, Aires Semedo, 2003: Kreol von Santiago und ein Kapitel zum Kreol von São Vicente)

Weblinks